Türkiye'ye diyabette Avrupa şampiyonluğunu, ekmek tüketiminde dünya liderliği getirdi

Türkiye, yıllık kişi başı 199,6 kilogramlık ekmek tüketimiyle dünyada en fazla ekmek tüketen ülke unvanını elinde bulunduruyor. Bu rakam, en yakın takipçisi Sırbistan'ın (135 kg) yaklaşık 65 kilo önünde. Ancak bu rekorun bedeli ağır: Uluslararası Diyabet Federasyonu 2025 raporuna göre Türkiye, yetişkin nüfusta yüzde 16'lık diyabet oranıyla Avrupa'nın zirvesinde yer alıyor. Sokaktaki her 6 yetişkinden birinin şeker hastası olduğu ülkemizde, hastalığın yıllık maliyeti ise 29 milyar doları buldu.

Prof. Dr. Mustafa Kemal Balcı: 'Diyabet çağın vebası haline geldi'

Türkiye Diyabet Vakfı Başkanı Prof. Dr. Mustafa Kemal Balcı'ya göre Türkiye'deki temel sorun, ekmeğin sadece bir besin değil, her öğünün ana tamamlayıcısı olarak görülmesi. Toplumun makarnayı, pilavı hatta patatesi bile ekmekle tükettiğini belirten Balcı, beyaz unun kan şekerini hızla yükselten glisemik indeksi yüksek bir ürün olduğunu ifade ediyor. Bu beslenme modelinin hareketsiz yaşam ve artan obezite oranlarıyla birleşmesi, Türkiye'de diyabetin 'çağın vebası' haline gelmesine yol açıyor. Özellikle sosyoekonomik düzeyi düşük kesimlerin en ucuz gıda olan ekmeğe yönelmesi, tek yönlü beslenmeyi ve dolayısıyla metabolik hastalıkları beraberinde getiriyor.

Ruh sağlığı uzmanlarından ortak uyarı: Cinsel kimlik temelli kısıtlamalar toplum sağlığını tehdit ediyor

İçeriği Görüntüle

'Yeme alışkanlıklarımız ekmek üzerine kurulu'

Prof. Dr. Balcı, bu paralelliğin tesadüf olmadığını vurgulayarak tahıl kültürünün Mezopotamya'dan gelen tarihsel bir miras olduğunu belirterek, şu uyarılarda bulundu:

'Yeme alışkanlıklarımız ekmek üzerine kurulu. Makarnayı, patatesi, hatta pilavı bile ekmekle yiyoruz. Ancak burada temel sorun sadece miktar değil, tüketilen ekmeğin türü. Tam buğday ya da kepekli ürünler yerine beyaz unla yapılan ekmekleri tercih ettiğimizde, kan şekeri hızla yükseliyor. Eğer zeminde genetik bir yatkınlık da varsa, vücut bu şeker artışını kontrol edemiyor ve sistem bozuluyor.'

'Fakirlik arttıkça ekmek tüketimi artıyor'

Prof. Dr. Balcı, ekmek tüketimi ile sosyoekonomik düzey arasındaki ters ilişkiye de dikkat çekiyor. Gelir düzeyi düştükçe insanların en ucuz ve ulaşılabilir besin kaynağı olan ekmeğe yöneldiğini belirten Balcı, 'Bir aile günde 5-6 tane ekmek alıyor. Sosyoekonomik olarak en kolay ulaşılan gıda bu. Ancak tek yönlü beslenme, yani sadece karbonhidrat ağırlıklı beslenmek, obezite ve diyabet riskini doğrudan tetikliyor' dedi.

Diyabeti önleyici politikalar artırılmalı

Diyabetin sadece bir sağlık problemi olmadığını, Türkiye ekonomisi üzerinde yıllık 29 milyar dolarlık devasa bir yük oluşturduğunu hatırlatan Prof. Dr. Balcı, önleyici politikaların önemine dikkat çekti. Rapora göre, Türkiye'de diyabetli bir bireyin yıllık ortalama sağlık harcaması 3 bin 19 dolara (yaklaşık 105 bin TL) ulaşmış durumda. Prof. Dr. Balcı, bu maliyetin düşürülmesi ve sağlıklı bir gelecek için 'beyaz ekmek' odaklı beslenme kültürünün acilen dönüştürülmesi gerektiğini belirtiyor.

Avrupa'daki ekmek daha mı sağlıklı?

Kamuoyunda sıkça tartışılan 'Avrupa'da ekmek yendiğinde şeker yükselmiyor' algısına da açıklık getiren Balcı, sorunun buğdayın kalitesinden ziyade glüten oranları ve tüketim miktarı olduğunu ifade etti. Tahıl ürünlerinin yanında baklagil ve meyvelerin de karbonhidrat içerdiğini hatırlatan Balcı, sağlıklı karbonhidratları gerekli ölçülerde almanın sağlığı olumsuz etkilemeyeceğini vurguladı.

2025 Yıllık ekmek tüketimi